Ιστορικά στοιχεία
Από το 1969 υπήρχε πρόβλεψη στη Δασική Νομοθεσία για την πρόσληψη ιδιωτικών φυλάκων θήρας από τις κυνηγετικές οργανώσεις (Ν.Δ. 86/69, άρθρο 267, παρ. 3). Αρκετοί κυνηγετικοί σύλλογοι προσπαθώντας να συμβάλλουν στην φύλαξη και την προστασία της άγριας ζωής απασχολούσαν θηροφύλακες και είχαν αναπτύξει ένα μηχανισμό θηροφύλαξης στην περιοχή αρμοδιότητας τους, σύμφωνα με το νομικό καθεστώς που τους παρείχε αυτό το δικαίωμα. Οι ιδιωτικοί φύλακες θήρας δρούσαν επικουρικά (βοηθητικά) στον κρατικό μηχανισμό προστασίας των θηραμάτων και του φυσικού περιβάλλοντος.
Στην πάροδο όλων αυτών των ετών πολλά άλλαξαν,
-οι ανθρώπινες δραστηριότητες εντατικοποιήθηκαν και επεκτάθηκαν,
-οι βιότοποι συρρικνώθηκαν και
-το φυσικό περιβάλλον άρχισε να βάλλεται και να εκτίθεται σε περισσότερους κινδύνους,
Η κατεξοχήν υπεύθυνη υπηρεσία για την προστασία και φύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος είναι η Δασική Υπηρεσία. Παρόλα αυτά όμως η σταδιακή μείωση του ανθρώπινου δυναμικού και ο κατακερματισμός των αρμοδιοτήτων των δασικών υπηρεσιών τις έχουν καταστήσει ελλιπείς ως προς την φύλαξη του φυσικού περιβάλλοντος. Η φύλαξη των δασών από τη λαθροθηρία στις μέρες μας αντιμετωπίζεται ως “πάρεργο” από τις υποστελεχωμένες Δασικές Υπηρεσίες, οι οποίες σε πολλές περιπτώσεις στερούνται τα μέσα και τους πόρους για να εφαρμόσουν μια σύγχρονη και αποτελεσματική δασική πολιτική.
Η ολοένα μεγαλύτερη ανάγκη προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και της άγριας ζωής σε συνάρτηση με τα προβλήματα λειτουργίας των δασικών υπηρεσιών, αλλά και την απαίτηση αποτελεσματικότερης φύλαξής του από ανθρώπους που δραστηριοποιούνται στην ύπαιθρο, οδήγησαν την Κ.Σ.Ε. στη δημιουργία ενός αποτελεσματικότερου τρόπου ελέγχου και φύλαξης του φυσικού περιβάλλοντος.
Η Κυνηγετική Συνομοσπονδία Ελλάδος, αναλαμβάνοντας την πρωτοβουλία δημιουργίας της οργανωμένης θηροφυλακής των κυνηγετικών οργανώσεων και τη στήριξή της με πόρους των ίδιων των κυνηγών, κατάφερε να δημιουργήσει ένα σώμα το οποίο καλύπτει αυτές ακριβώς τις απαιτήσεις και συμπληρώνει τη φύλαξη που πραγματοποιείται από τη δασική υπηρεσία, με εκσυγχρονισμένη διοικητική λειτουργία, με σωστή επάνδρωση και σύγχρονο τεχνολογικό εξοπλισμό, δυναμικής και ευέλικτης λειτουργίας, προσαρμοσμένου στις σύγχρονες απαιτήσεις.
Η ιστορική αυτή απόφαση για την ίδρυση της Ομοσπονδιακής Θηροφυλακής, εκτός από την καταλυτική επίδραση που έχει στην πάταξη της λαθροθηρίας, για μια ακόμα φορά διαφοροποίησε τον κυνηγετικό κόσμο από τους λαθροθήρες και έδειξε ότι οι παρανομούντες κατ’ αυτό τον τρόπο δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να είναι μέρος αυτού του συνόλου.
Συντονισμένα η θηροφυλακή των κυνηγετικών οργανώσεων ξεκίνησε τη λειτουργία της στο τέλος του 1999 μετά από ενέργειες της Κυνηγετικής Συνομοσπονδίας από όπου προήλθε μια σειρά από διοικητικές αποφάσεις.
Με αυτόν τον τρόπο οι κυνηγοί της χώρας αποδεικνύουν μέχρι σήμερα εμπράκτως το ενδιαφέρον τους για την καλύτερη και ουσιαστικότερη προστασία του φυσικού περιβάλλοντος, υποβοηθώντας παράλληλα το πολύ δύσκολο έργο των δασοφυλάκων του δημοσίου και διαχωρίζοντας σαφέστατα τη θέση τους με αυτή των λαθροθηρών.
Η θηροφυλακή σήμερα
Οι φύλακες θήρας των Κυνηγετικών Οργανώσεων σήμερα ξεπερνούν τους 350, ενώ η δράση τους καλύπτει το σύνολο του Ελλαδικού χώρου. Είναι κατάλληλα εκπαιδευμένοι και εξοπλισμένοι µε κάθε µέσο που απαιτείται προκειμένου να επιτελούν µε επιτυχία το δύσκολο έργο τους, μέρα και νύκτα, αργίες, σε δύσκολες και ιδιόμορφες περιοχές.
Η διαδικασία πρόσληψής τους αφορά αυστηρούς και συγκεκριμένους όρους:
Συγκεκριμένα ακολουθείται η εξής διαδικασία:
- επιβάλλονται συγκεκριμένα αυστηρά κριτήρια επιλογής κατόπιν διαγωνισμού το περιεχόμενο και η διαδικασία του οποίου καθορίζεται από το κράτος
- οι φύλακες θήρας ορκίζονται ενώπιον της Εποπτεύουσας Αρχής, εάν εγκριθεί η πρόσληψη και εκδίδεται σχετική Απόφαση αναγνώρισης
- η Εποπτεύουσα κρατική Αρχή εγκρίνει τη μηνιαία κίνηση των φυλάκων θήρας,
- η Εποπτεύουσα κρατική Αρχή επιφορτίζει τους φύλακες θήρας για την εκτέλεση συγκεκριμένων δράσεων,
- συμμετέχουν υποχρεωτικά σε σεμινάρια εκπαίδευσης και επιμόρφωσής,
- η Εποπτεύουσα Αρχή εγκρίνει το λεπτομερές ημερολόγιο ενεργειών τους και καταχωρεί στα αρχεία της Υπηρεσίας τα αποτελέσματα κάθε βάρδιας των φυλάκων θήρας (έλεγχος, παραβάσεις κ.λπ).
- οι φύλακες θήρας υπόκεινται στον πειθαρχικό έλεγχο του οικείου ΓΓ Περιφερείας, ο οποίος ορίζεται ως πειθαρχικός προϊστάμενος τους και ο οποίος μπορεί να άρει την αναγνώριση των εν λόγω φυλάκων θήρας (οπότε δεν μπορούν να ασκήσουν τις αρμοδιότητες τους άρα απολύονται υποχρεωτικά από τις Κυνηγετικές Οργανώσεις).
Ο ρόλος τους δεν περιορίζεται µόνο στα θέματα που έχουν άμεση σχέση µε την άσκηση της θήρας αλλά είναι πολυδιάστατος και πολυλειτουργικός:
- παρεμβαίνουν σε ενέργειες που απειλούν το φυσικό περιβάλλον, όπως ρίψη μπαζών, εμπρησμοί, παράνομη βόσκηση, υλοτομία,
- υποστηρίζουν ενεργά την πολιτεία κατά την εκδήλωση άσχημων καιρικών φαινομένων (πυρκαγιές, χιονοπτώσεις),
- μεριμνούν για τη δημόσια υγεία μέσω της συνεχούς συγκέντρωσης και αποστολή δειγμάτων στη Γενική Διεύθυνση Κτηνιατρικής για τη γρίπη των πτηνών και την επιτήρηση της Λύσσας,
- συνδράμουν ενεργά στην υλοποίηση των προγραμμάτων που εκπονούν οι Κυνηγετικές Οργανώσεις (συλλογή δειγμάτων, επιστημονικά προγράμματα, φιλοπεριβαλλοντικό έργο)
Όλες οι προαναφερόμενες δράσεις υλοποιούνται προς εξυπηρέτηση του δημόσιου συμφέροντος, ενώ η χρηματοδότηση τους προέρχεται αποκλειστικά από χρήματα που καταβάλλουν οι κυνηγοί ως συνδρομή στους κυνηγετικούς συλλόγους κατά την έκδοση των αδειών θήρας τους.
Οι θηροφύλακες επιβάλλεται κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας τους να φορούν την προβλεπόμενη στολή που τους χορήγησε η Ομοσπονδία, εκτός από περιπτώσεις όπου κρίνεται ότι δεν πρέπει να γίνουν αντιληπτοί κατά τη διάρκεια καταστολής εγκλημάτων κατά της φύσης. Είναι υποχρεωμένοι να φέρουν διαρκώς μαζί τους και να έχουν ανοιχτό το υπηρεσιακό τους τηλέφωνο για την αντιμετώπιση εκτάκτων περιστατικών, ενώ όταν κρίνεται μπορούν να μετακινηθούν ανάλογα με τις ανάγκες όχι μόνο εντός των ορίων αρμοδιότητας του Κυνηγετικού Συλλόγου στην έδρα του οποίου βρίσκεται η θέση εργασίας τους, αλλά σε όλη την εδαφική περιφέρεια αρμοδιότητας της εργοδότριας Κυνηγετικής Ομοσπονδίας.
Σε καθημερινή βάση ο θηροφύλακας συμπληρώνει και υπογράφει, μετά το τέλος της υπηρεσίας του την Έκθεση Ελέγχου και το Τετράδιο Κίνησης & Ελέγχου βρίσκεται πάντα, κατά τη διάρκεια της υπηρεσίας του θηροφύλακα, στο υπηρεσιακό του αυτοκίνητο.
Οι θηροφύλακες είναι εξοπλισμένοι με ειδικά τετρακίνητα οχήματα, σύγχρονο τηλεπικοινωνιακό εξοπλισμό, διόπτρες νυκτός, αλεξίσφαιρα γιλέκα, στολές εργασίας και κάθε άλλο μέσο που απαιτείται. Η θηροφύλακες έχουν τη δυνατότητα να λειτουργούν ομαδικά, να μετακινούνται έξω από τα στενά όρια του Νομού και να ελέγχουν προληπτικά και κατασταλτικά, μέρα και νύχτα, σε δύσκολες και ιδιόμορφες περιοχές αποτρέποντας και τους πιο θρασείς και επικίνδυνους παραβάτες της φύσης.
Ο κάθε θηροφύλακας έχει υποχρέωση να έχει συνεχή παρουσία στους κυνηγότοπους, στα καταφύγια άγριας ζωής και σε όλες τις περιοχές που χρήζουν προστασίας, πάντα σε συνεργασία με τις κατά τόπους κυνηγετικές οργανώσεις και τις δημόσιες υπηρεσίες που υπάγονται στο Υπ. Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
Ο θηροφύλακας έχει το δικαίωμα να διενεργεί ελέγχους, καθώς αποτελεί ειδικό προανακριτικό όργανο και να καταγγέλλει κάθε παράνομη πράξη που μπορεί να προκαλέσει βλάβη η καταστροφή στο φυσικό περιβάλλον όπως φωτιές, παράνομες διανοίξεις δρόμων, καταστροφή βιοτόπων, παράνομη υλοτομία κτλ.
Νομικό πλαίσιο – Αρμοδιότητες
Δικαίωμα πρόσληψης
Σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 267 του Ν.Δ. 86/69 «3. Κυνηγετικές Οργανώσεις … δύνανται δαπάνες των να προσλαμβάνουν ιδιωτικούς φύλακες θήρας. Ούτοι αναγνωρίζονται, μετά πρότασιν της αρμόδιας δασικής αρχής, υπό του Υπουργού Γεωργίας ως φύλακες θήρας. Η έδρα και η περιφέρεια φυλάξεως ορίζεται εν τη αποφάσει αναγνωρίσεως, μετά προηγουμένην σύμφωνον πρότασιν της κυνηγετικής οργανώσεως…».
Χρηματοδότηση
Ακολούθως, κατ’ εξουσιοδότηση της παρ. 7 και 10 του άρθρου 266 και της παρ. 3 και 4 του άρθρου 267, εκδόθηκαν αρχικά η υπ’ αριθ. 101464/3416/29.7-10.8.1999 απόφαση του Υφυπουργού Γεωργίας και ακολούθως η υπ’ αριθ. 99729/3481/1-24.8.2000 απόφαση του ιδίου Υφυπουργού με τις οποίες, μεταξύ των άλλων, δημιουργήθηκε η ομοσπονδιακή θηροφυλακή, καθορίστηκε το ύψος του χρηματικού ποσού υπέρ της ομοσπονδιακής θηροφυλακής που έπρεπε να κατατίθεται σε ειδικό λογαριασμό της Κ.Σ.Ε., ρυθμίστηκε το ζήτημα κάλυψης των εξόδων λειτουργίας της θηροφυλακής και ρυθμίστηκε ο τρόπος πρόσληψης, ιδιοκτησιακό καθεστώς κ.λπ. των φυλάκων θήρας κ.λπ.
Καθήκοντα-Δικαιώματα
Σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 267 του Ν.Δ. 86/69 «3. Κυνηγετικές Οργανώσεις… δύνανται δαπάνες των να προσλαμβάνουν ιδιωτικούς φύλακες θήρας… εξομοιούμενοι εις ό,τι αφορά εις τα καθήκοντα και δικαιώματα με τους εν τη παρ. 1 του παρόντος άρθρου τοιούτους, πλην της αντιμισθίας.
Την 24/12/2003 ψηφίστηκε ο νόμος 3208 με την παρ. 13 του άρθρου 1 του οποίου προσετέθη στο άρθρο 267 παρ. 3 του Ν.Δ. 86/69, εδάφιο με το οποίο ορίστηκαν τα εξής: «Οι αναγνωριζόμενοι ως ιδιωτικοί φύλακες θήρας θεωρούνται, κατά την ενάσκηση των καθηκόντων τους υπάλληλοι, κατά την έννοια του άρθρου 13 περίπτωση α του Ποινικού Κώδικα, δυνάμενοι να προβαίνουν σε όλες τις προανακριτικές πράξεις για τις παραβάσεις των περί θήρας διατάξεων, όπως το άρθρο 289 του Δασικού Κώδικα ορίζει. Στις σχετικές δίκες μπορούν να παρίστανται, χωρίς προδικασία και ανεξαρτήτως περιουσιακής ζημίας ως πολιτικώς ενάγουσες και οι κυνηγετικές οργανώσεις…».
Με το Ν. 4039/2012 «Για τα δεσποζόμενα και αδέσποτα ζώα συντροφιάς και την προστασία των ζώων …» έχει ανατεθεί στους θηροφύλακες η αρμοδιότητα της βεβαίωσης των παραβάσεων και της επιβολής προστίμων για τις πράξεις που προβλέπονται στον νόμο αυτό (άρθ. 1 εδ. ιδ και άρθ. 21 παρ. 3 & 4) ενώ με πρόσφατες ρυθμίσεις στους Ν. 4178/2013 (άρθ. 55 παρ. 3) και 4180/2013 (άρθ. 15) έχει ανατεθεί πλέον ρητά και η άσκηση από αυτούς προανακριτικών καθηκόντων και για τα αδικήματα του άρθ. 271 του Ν.Δ. 86/1969 «Δασικός Κώδικας» όπως παράνομη υλοτομία, παράνομη μεταφορά δασικών προϊόντων, κ.ο.κ. με κατασχέσεις, συλλήψεις, κλπ.
Το άρθρο 289 παρ. 2 του Ν.Δ. 86/69 όπως τροποποιημένο ισχύει ορίζει «2. Οι υπάλληλοι και τα όργανα της παρ. 1 ΩΣ ΚΑΙ ΟΙ ΦΥΛΑΚΕΣ ΘΗΡΑΣ, δικαιούνται να ερευνούν πάντα κυνηγετικό σάκο ως και τα μηχανοκίνητα μέσα έχοντες δικαιώματα και καθήκοντα ανακριτικών υπαλλήλων έτι δε και να προβαίνουν εις σωματική έρευνα κατά τα εν άρθρω 257 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας οριζόμενα.
Οι ανωτέρω υποχρεούνται όπως επί πάσης παραβάσεως των διατάξεων του παρόντος, καθ’ οιονδήποτε περίοδο κατάσχουν την άδεια θήρας, τα όπλα ως και πάντα τα χρησιμοποιηθέντα μέσα δια την ενέργεια παρανόμου θήρας, έτι δε και τα θηράματα εις οιανδήποτε κατάσταση και αν ευρίσκονται πάντα εφαρμοζόμενων περαιτέρω των διατάξεων του άρθρου 288…».
Το άρθρο 257 του Κ. Ποιν. Δικ. ορίζει «σωματικές έρευνες 1. Στους κατηγορούμενους γίνεται σωματική έρευνα όταν εκείνος που διεξάγει την ανάκριση κρίνει ότι εξαιτίας σπουδαίων λόγων είναι χρήσιμη για την εξακρίβωση της αλήθειας, σε τρίτα πρόσωπα γίνεται όταν υπάρχει σοβαρή και βάσιμη υπόνοια ή απόλυτη ανάγκη…».
Στο άρθρο 58 του Ν. 2637/1998 αναφέρεται
9. Όποιoς διέρχεται μέσα από δάση τόπους και δασικές εκτάσεις είτε ως περιπατητής ή κατασκηνωτής ή επαγγελματίας δασοκαρπωτής ή βοσκός, καθώς και όποιος θηρεύει ή συλλέγει ή συλλαμβάνει ή κατέχει ή διακινεί οπουδήποτε, ΥΠΟΧΡΕΟΥΤΑΙ σε έλεγχο ταυτότητας αδείας κυνηγίου, άδειας CITES. άδειας μεταφοράς δασικών προϊόντων κλπ.. εφόσον κληθεί από το δασικό όργανο. Σε στάθμευση και έλεγχο των στοιχείων ταυτότητας και των αυτοκινήτων υποχρεούνται επίσης όλοι οι οδηγοί που διέρχονται από οδούς που διασχίζουν δάση ή δασικές εν γένει εκτάσεις, καθώς και από οδούς του εθνικού και επαρχιακού δικτύου, όταν υπάρχουν βάσιμες υπόνοιες ότι μεταφέρονται παράνομα δασικά εμπορεύματα ή θηράματα ή είδη της αυτοφυούς χλωρίδας και άγριας πανίδας και των δειγμάτων αυτών ζώντων ή νεκρών, επεξεργασμένων ή μη, ή αντικείμενα δυνάμενα να προκαλέσουν ρύπανση, βλάβες ή καταστροφές στη δασική χλωρίδα και την άγρια πανίδα. Κανείς δεν υπόκειται στον παραπάνω έλεγχο χωρίς προηγούμενη επίδειξη της υπηρεσιακής ταυτότητας του δασικού Οργάνου που τον ενεργεί. Ο έλεγχος του προηγούμενου εδαφίου διενεργείται και σε κάθε χώρο, όπου διατίθενται, διακινούνται, φυλάσσονται, εκτίθενται, εμπορικά εκμεταλλεύονται είδη της Αγρίας χλωρίδας και της Άγριας Πανίδας και των δειγμάτων αυτών ζώντων ή νεκρών, επεξεργασμένων ή μη, σε συνεργασία όπου απαιτείται με υπαλλήλους άλλων υπηρεσιών…..κλπ
Από τον συνδυασμό όλων των ανωτέρω προκύπτουν τα εξής:
- Ότι οι αποτελούντες τη θηροφυλακή φύλακες που έχουν προσληφθεί από τις κυνηγετικές οργανώσεις έχουν νόμιμα και σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία προσληφθεί αφού έχουν ορκιστεί και αναγνωριστεί από τον Γενικό Γραμματέα της οικείας Περιφέρειας που κατέστη αρμόδιος προς τούτο μετά την εκχώρηση των αρμοδιοτήτων (Ν. 2647/1998).
- Εξομοιούνται πλήρως ως προς τα καθήκοντα και τα δικαιώματά των προς τους φύλακες θήρας του Δημοσίου. Μεταξύ των άλλων δύνανται:
α)Να ασκούν έλεγχο οιαδήποτε περίοδο είτε σε άτομα είτε σε μηχανοκίνητα μέσα,
β)Να ασκούν προανακριτικά καθήκοντα θεωρούμενοι δε και ως δημόσιοι υπάλληλοι κατά την έννοια του άρθρου 13 παρ. α του Ποινικού Κώδικα. Τούτο σημαίνει ότι αν κάποιος αρνηθεί τη συνδρομή του προς αυτούς (π.χ. παράδοση του όπλου του για κατάσχεση, της άδειας θήρας κ.λπ.) διαπράττει το αδίκημα της απείθειας του άρθρου 169 του Π.Κ.
γ)Να διεξάγουν έρευνα (ακόμη και σωματική) στα αυτοκίνητα, τους κυνηγετικούς σάκους κ.λπ. - Υποχρεούνται να κατάσχουν κάθε μέσο που χρησιμοποιείται για τη διενέργεια
παράνομης θήρας όπως σε κάθε περίπτωση που παραβιάζεται διάταξη αναφερόμενη στη θήρα όπως την άδεια θήρας, τα όπλα, ό,τι χρησιμοποιήθηκε για τη διενέργεια παρανόμου θήρας, τα θηράματα κ.λπ. Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι το όπλο κατάσχεται μόνο αν με αυτό ασκείται παράνομη θήρα. Δεν κατάσχεται η άδεια κατοχής κυνηγετικού όπλου. Αυτή ανακαλείται από την αρμόδια αστυνομική αρχή μετά από αναφορά του θηροφύλακα. - Δύνανται με τη συνδρομή ή όχι της αστυνομικής αρχής να εφαρμόσουν την αυτόφωρο διαδικασία. Αυτόφωρο δε είναι το έγκλημα την ώρα που γίνεται ή αυτό που έγινε πρόσφατα.
- Έχουν δικαίωμα να ασκούν αστυνόμευση σ’ ολόκληρη τη γεωγραφική περιοχή της ομοσπονδίας τους. Όσον αφορά τους φύλακες θήρας της Κυνηγετικής Ομοσπονδίας Στερεάς Ελλάδος ούτοι δύνανται να ασκούν αστυνόμευση στους 9 νομούς που ανήκουν στην περιοχή αρμοδιότητας της Ομοσπονδίας ήτοι οι νομοί: Λευκάδας, Αιτωλοακαρνανίας, Φωκίδας, Ευρυτανίας, Φθιώτιδας, Βοιωτίας, Εύβοιας, Αττικής και Κυκλάδων.
Οι θηροφύλακες των Κυνηγετικών Οργανώσεων έχουν να επιδείξουν στο ενεργητικό τους χιλιάδες ελέγχους και μηνύσεις για παραβάσεις του νόμου περί θήρας και προστασίας γενικότερα της άγριας πανίδας και του φυσικού περιβάλλοντος, σε πολλές από τις οποίες εφαρμόσθηκε η αυτόφωρη διαδικασία με συλλήψεις των δραστών, κατασχέσεις, κλπ. Η δράση τους έχει τύχει καθολικής αποδοχής και αναγνωριστεί από όλους τους εμπλεκόμενους φορείς καθώς και από την ίδια την Πολιτεία η οποία έχει ενισχύσει τα τελευταία χρόνια θεσμικά το ρόλο τους με νομοθετικές παρεμβάσεις όπου αυτό κρίθηκε αναγκαίο.
